'Εντονο προβληματισμό προκαλεί στη διεθνή κοινότητα ο ρόλος της Τουρκίας

ΤΗΝ ΑΝΑΔΕΙΞΗ της Τουρκίας σε μεγάλη περιφερειακή δύναμη αλλά και τον έντονο προβληματισμό που προκαλεί στη διεθνή κοινότητα ο ρόλος της, αναδεικνύει μακροσκελές άρθρο του κυριακάτικου περιοδικού της «Nιου Γιορκ Τάιμς».

Έτσι, πέρα από τα στοιχεία που παρατίθενται για την Τουρκία, που πλέον κατατάσσεται ως η 17η οικονομία παγκοσμίως και με ανάπτυξη 8%, στο άρθρο επιχειρείται και μία πολιτική ανάλυση του ρόλου που παίζει για την Τουρκία και την ευρύτερη περιοχή ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου. Ο οποίος χαρακτηρίζεται ως ο οραματιστής, που υλοποιεί την .......
.....τουρκική φιλοδοξία αναβίωσης της επιρροής που εξασκούσε κάποτε η Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Δεν είναι τυχαίος ο προβληματισμός που προκαλεί η εξωτερική πολιτική του κ. Νταβούτογλου, ο οποίος σε έγγραφα που διέρρευσαν στον ιστότοπο Wikileaks, χαρακτηρίζεται ως ο «Κίσινγκερ της Τουρκίας», αλλά και «εξαιρετικά επικίνδυνος».

Κι ενώ τονίζεται ότι προωθεί την πολιτική των «μηδενικών προβλημάτων» με τους γείτονες της χώρας του, επισημαίνεται, ωστόσο, ότι «είναι αδύνατο να μην έχεις προβλήματα, αν ζεις στη γειτονιά της Τουρκίας», σύμφωνα με τον Αμερικανό δημοσιογράφο.

Ιδιαίτερη σημασία αποκτά και το γεγονός ότι στο άρθρο αναγνωρίζεται με κατηγορηματικό τρόπο, χωρίς όμως να εξηγείται το πώς, ότι στη βάση των «μηδενικών προβλημάτων» που προωθεί ο Νταβούτογλου, η Τουρκία κινήθηκε δραστήρια να επιλύσει τα μακρόχρονα προβλήματά της με την Κύπρο και την Αρμενία και με πιο επιτυχή τρόπο με την Ελλάδα και τη Συρία.

Είναι αλήθεια, ότι ο Νταβούτογλου κατατάχθηκε Νο 7 στην πρόσφατη λίστα των «100 διεθνώς σκεπτόμενων ηγετών» του περιοδικού «Foreign Policy».

Που, όπως επισημαίνει, «κάτω από την ηγεσία του η Τουρκία επανέκτησε το διεθνή της ρόλο που είχε από την εποχή που σουλτάνος κατοικοέδρευε στο παλάτι Τοπ Καπί».

Πράγματι, ο Νταβούτογλου, απολαμβάνοντας την πλήρη εμπιστοσύνη του πρωθυπουργού Ερντογάν και του προέδρου Γκιουλ, γέμισε το υπουργείο Εξωτερικών με πραγματιστές, σκεπτόμενους διπλωμάτες, που όλοι τους μοιράζονται το εθνικό του όραμα. Και έχουν κάνει αξιοθαύμαστη δουλειά, ισορροπώντας τις φιλοδοξίες της Τουρκίας τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ο Νταβούτογλου άρχισε τη διπλωματική του καριέρα όταν η Τουρκία ξεκινούσε την προσπάθειά της να ενταχθεί στην Ευρώπη. Κατά την άποψή του, οι κ. Ερντογάν και Γκιουλ έκαναν κρίσιμες μεταρρυθμίσεις προκειμένου να ανταποκριθούν στα κριτήρια της ΕΕ, και κυρίως να επιβεβαιώσουν ότι ανήκουν στη λέσχη της Δύσης.

Μετά, όμως, εξαγριώθηκαν όταν διαπίστωσαν ότι εντάχθηκαν χριστιανικά κράτη, όπως η Κύπρος, που χαρακτηρίζεται ως εχθρός της Τουρκίας. Παράλληλα, κάποιες χώρες, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, δηλώνουν αποφασισμένες να εμποδίζουν την ένταξή της. Ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας, Ρόμπερτ Γκέιτς, άφησε να εννοηθεί ότι αυτή η πολιτική ώθησε την Τουρκία προς την Ανατολή.

Η ευρωπαϊκή άρνηση ελήφθη από την Τουρκία ως βρισιά. Και πράγματι, όπως σχολίασε ο Γκέιτς, η Τουρκία ύψωσε το παράστημά της στη Μέση Ανατολή. Δημιούργησε μία ζώνη ελεύθερη από βίζα μεταξύ Τουρκίας, Ιορδανίας, Λιβάνου και Συρίας, που θυμίζει μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Βελτίωσε σε απίστευτο βαθμό τις σχέσεις της με το Ιράκ και τους Κούρδους στο βόρειο τμήμα, όπου άλλοτε το κατηγορούσε ότι έδινε καταφύγιο στους Κούρδους αυτονομιστές.

Ωστόσο, το όραμα του Νταβούτογλου πήγαινε πολύ πιο πέρα από το να ασφαλίσει εμπορικά τη γειτονιά της. Μία από τις θεωρίες του είναι ότι οι ΗΠΑ χρειάζονται την Τουρκία για τις απόμακρες περιοχές. Κι αυτό επειδή η Αμερική δεν έχει ιστορική σχέση με τη Μέση Ανατολή ή την Ασία, όπως η Τουρκία.

Πράγματι, αρχικά η Τουρκία χρησιμοποίησε τις σχέσεις της, ειδικά με τους Σουνίτες, για να προωθήσει τα ενδιαφέροντα των Αμερικανών στο Ιράκ, το Πακιστάν και το Αφγανιστάν, κυρίως μέσω του ΝΑΤΟ.

Το 2007 πρωταγωνιστούσε ως ο ειρηνοποιός της Μέσης Ανατολής. Οι τουρκοϊσραηλινές σχέσεις ανθούσαν. Όπως ακριβώς επί οθωμανικής περιόδου που έβρισκαν εκεί καταφύγιο οι Εβραίοι από τους αντισημίτες Ευρωπαίους της εποχής εκείνης. Ο Νταβούτογλου δραστηριοποιήθηκε πολύ ενεργά μεταξύ Ισραήλ, Συρίας και «Χαμάς». Και ενώ οι διαβουλεύσεις με μεσολαβητή τον Νταβούτογλου βρίσκονταν στο φόρτε τους, το Ισραήλ εξαπέλυσε τον πόλεμο στη Γάζα. Οι συνομιλίες κατέρρευσαν. Οι Ισραηλινοί δεν θεώρησαν ότι η ενέργειά τους στρεφόταν κατά της Τουρκίας. Οι Τούρκοι το εξέλαβαν διαφορετικά όμως και το πήραν προσωπικά.

Η κατεύθυνση της εξωτερικής πολιτικής της αλλάζει…

Η Τουρκία, μετά την πικρία από την ΕΕ, είχε να αντιμετωπίσει και την αντίθεση της κοινής γνώμης στο εσωτερικό της κατά του Ισραήλ. Και ενέδωσε. Η κατεύθυνση της εξωτερικής πολιτικής άρχισε να αλλάζει.

Κι ενώ μέχρι τότε τα τουρκικά ενδιαφέροντα για τα Βαλκάνια, Αφγανιστάν, Ιράκ και Πακιστάν, αλλά και σε ό,τι αφορά το Ισραήλ συμβάδιζαν με αυτά της Δύσης, στον ορίζοντα εισήλθε το Ιράν. Ήταν σαν να άλλαζε η τύχη της Τουρκίας. Αφού πρώτα ο Νταβούτογλου θεώρησε ότι μπορούσε να μεσολαβήσει μεταξύ Δύσης και Ιράν.

Κι ενώ νόμιζε ότι είχε πετύχει κάποια συμφωνία, οι ΗΠΑ ζήτησαν από τον ΟΗΕ κυρώσεις κατά του Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Οι Τούρκοι έκρυψαν τα πληγωμένα τους αισθήματα. Δεν ήθελαν να αψηφήσουν τους Αμερικανούς, είπαν Τούρκοι διπλωμάτες. Ωστόσο ενέδωσαν στην απαίτηση του Ιρανού Προέδρου και τάχθηκαν εναντίον του ψηφίσματος που είχαν καταθέσει οι ΗΠΑ. Δικαιολογήθηκαν ότι είχαν τοπικά συμφέροντα.

Ο Νταβούτογλου ισχυρίστηκε ότι το Ιράν δεν ήταν το πρόβλημα, γιατί δεν έχει όπλα. Οι Ισραηλινοί έχουν, είπε. Έτσι το καινούργιο πρόβλημα που βρήκε μπροστά του ο Νταβούτογλου ήταν το Ιράν. Που προστέθηκε στο άλλο, που είναι το Ισραήλ. Ένα πρόβλημα που επιδεινώθηκε πέρυσι, με την επίθεση κατά του τουρκικού στολίσκου που μετέφερε εφόδια στους εγκλωβισμένους Παλαιστίνους της Γάζας.

Έτσι και η κυβέρνηση Ομπάμα δεν είναι σίγουρη με ποιανού μέρος είναι η Τουρκία.

Εναντίον και το εβραϊκό λόμπι

Οι διπλωμάτες του Νταβούτογλου λένε ότι στο Κογκρέσο «είχαν συνηθίσει να ‘χτυπιούνται’ από τα λόμπι των Ελλληνοαμερικανών και των Αρμενίων, αλλά είχαν την προστασία του εβραϊκού λόμπι. Τώρα το εβραϊκό λόμπι είναι εναντίον μας».

Τα σκληρά λόγια του Νταβούτογλου κατά του Ισραήλ έδειξαν ότι είχε κάνει την επιλογή του. Και αποδεικνύουν ότι η Τουρκία αλλάζει κατεύθυνση, όχι τόσο επειδή απορρίφθηκε από τη Δύση, αλλά επειδή αγκαλιάστηκε τόσο εύκολα από την Ανατολή.

Παρ' όλα αυτά εξακολουθεί ο ίδιος να θεωρεί ότι το μέλλον ανήκει στην Τουρκία και πως, γι’ αυτό, «ο κόσμος αναμένει μεγάλα πράγματα» από τη χώρα του. 

Πηγή