Τι ισχύει για την εκλογή προέδρου της Δημοκρατίας;

Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης
Δικηγόρος Αθηνών
Κατά την ονομαστική πρώτη ψηφοφορία που θα διεξαχθεί στις 17 Δεκεμβρίου, ο υποψήφιος Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέπει να λάβει τουλάχιστον 200 ψήφους. Σε περίπτωση μη συγκέντρωσης του αριθμού των 200 θετικών ψήφων, η ονομαστική δέυτερη ψηφοφορία θα επαναληφθεί σε πέντε πλήρης ημέρες,όπου ...

...απαιτούνται πάλι 200 θετικοί ψήφοι. Σε περίπτωση μη συγκέντρωσης του αριθμού των 200 θετικών ψήφων,τότε, πάλι σε πέντε πλήρης ημέρες, θα διεξαχθεί η τρίτη και τελευταία ονομαστική ψηφοφορία.

Σε αυτήν οι θετικές ψήφοι για την ανάδειξη του Προέδρου της Δημοκρατίας πρέπει να είναι τουλάχιστον 180.Σε περίπτωση αποτυχίας εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, τότε θα πρέπει, εντός 10 ημερών το αργότερο, να παραιτηθεί το Υπουργικό Συμβούλιο, να θυροκολληθεί το Προεδρικό Διάταγμα διάλυσης της Βουλής και προκήρυξης εκλογών μετά από 30 ημέρες.

Το Σύνταγμα δεν προβλέπει την κατάθεση υποψηφιοτήτων για το αξίωμα του προέδρου της δημοκρατίας,αλλά την προαιρετική υπόδειξη από τις κοινοβουλευτικές ομάδες(με επιστολή στον πρόεδρο της βουλής),του υποψηφίου για το ύπατο πολιτειακό αξίωμα.Η δεύτερη φάση της διαδικασίας διεξάγεται από τη νέα Βουλή αμέσως μετά τη συγκρότησή της σε σώμα και περιλαμβάνει άλλες τρεις διαδοχικές ψηφοφορίες.

Κατά την πρώτη ψηφοφορία απατείται πλειοψηφία τριών πέμπτων του όλου αριθμού των βουλευτών, δηλαδή 180 ψήφοι.
Εάν δεν επιτευχθεί η πλειοψηφία αυτή, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται μέσα σε πέντε ημέρες και απαιτείται απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, δηλαδή 151 βουλευτές.

Εάν δεν επιτευχθεί ούτε και αυτή η πλειοψηφία, τότε μετά από πέντε ημέρες, διεξάγεται η τρίτη και τελευταία ψηφοφορία, μεταξύ των δύο προσώπων που πλειοψήφησαν, κατά την οποία εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκείνος που συγκεντρώνει τις περισσότερες ψήφους.

Οι θετικές ψήφοι υπολογίζονται επί των 300 βουλευτών.Η διάταξη στο Σύνταγμα, στο άρθρο 32, είναι ρητή και λέει για το σύνολο του όλου αριθμού των βουλευτών, που σημαίνει ότι τα 3/5, δηλαδή οι 180, υπολογίζονται επί των 300. Άρα, το 180 είναι 180. Είτε κάποιοι είναι φυλακή είτε όχι.Για τους υποψηφίους βουλευτές, μπορούν να είναι υποψήφιοι ακόμη και όταν έχουν καταδικαστεί πρωτοδίκως. Χάνουν τη βουλευτική ιδιότητα ή το δικαίωμα να είναι υποψήφιοι μόνον όταν στερηθούν τα πολιτικά τους δικαιώματα και αυτό θα συμβεί μόνον όταν θα καταδικαστούν τελεσίδικα.

Ενώ,οι βουλευτές καλούνται να επιλέξουν ως προς το πρόσωπο που θέτει υποψηφιότητα για την θέση του προέδρου της Δημοκρατίας,στην πράξη οι εκάστοτε βουλευτές ακολουθούν την γραμμή που τους υποδεικνύει το κόμμα τους και ενδιαφέρονται για το προσωπικό τους μέλλον(εάν θα επανεκλεγούν ή όχι).

Τον Μάρτιο του 1986, συμφώνως με το άρθρο 110 του Συντάγματος, ένδεκα άρθρα αναθεωρήθηκαν και ψηφίσθηκε η μεταφορά του κειμένου του Συντάγματος στη δημοτική γλώσσα. Με την αναθεώρηση αυτή οι αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας περιορίσθηκαν σε σημαντικό βαθμό. Παρά την πολιτική και συνταγματική ένταση της περιόδου εκείνης, το αναθεωρημένο Σύνταγμα του 1975/1986, εισάγοντας ένα αμιγώς κοινοβουλευτικό σύστημα διακυβέρνησης.

Οι αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας σήμερα είναι αρκετά περιορισμένες σε σχέση με το παρελθόν, και κυρίως μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος το 1986. Μεταξύ των αρμοδιοτήτων του συγκαταλέγονται ο διορισμός του Πρωθυπουργού, των λοιπών μελών της Κυβέρνησης και των υφυπουργών, η ανάθεση διερευνητικών εντολών για τη δυνατότητα σχηματισμού Κυβέρνησης που να απολαύει της εμπιστοσύνης της Βουλής, η απαλλαγή της Κυβέρνησης από τα καθήκοντά της, η σύγκληση της Βουλής σε σύνοδο, η διάλυση της Βουλής και η προκήρυξη εκλογών, η έκδοση και δημοσίευση των ψηφισμένων από τη Βουλή νομοσχεδίων ή προτάσεων νόμου προκειμένου να καταστούν νόμοι του κράτους, η αναπομπή στη Βουλή ψηφισμένου νομοσχεδίου ή πρότασης νόμου, η έκδοση διαταγμάτων και πράξεων νομοθετικού περιεχομένου, η προκήρυξη δημοψηφίσματος, η απεύθυνση διαγγελμάτων προς το λαό και η χάρη, μετατροπή ή μετριασμός των ποινών που έχουν επιβληθεί από τα δικαστήρια.

Πρέπει να τονιστεί ότι, σύμφωνα με το άρθρο 35 του Συντάγματος, σε κάθε περίπτωση, εκτός συγκεκριμένων εξαιρέσεων, κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων του δεν ενεργεί ποτέ μόνος του, αλλά πάντοτε με την προσυπογραφή του αρμοδίου υπουργού, ο οποίος είναι και ο μόνος πολιτικά υπεύθυνος.

Για τις πράξεις του ο Πρόεδρος ευθύνεται ποινικά μόνο για αυτές που συνιστούν εσχάτη προδοσία ή παραβίαση με πρόθεση του Συντάγματος (Σύντ. άρθρο 49, ν. 265/1976). Για άλλα αδικήματα, που δε σχετίζονται με την άσκσηση των καθηκόντων του, η δίωξη αναστέλλεται μέχρι τη λήξη της θητείας του. Η Βουλή έχει την αρμοδιότητα να τον παραπέμπει σε δίκη με σκοπό την τιμώρησή του [κάθειρξη (μόνο για εσχάτη προδοσία), έκτωση από το αξίωμα, αποστέρηση πολιτικών δικαιωμάτων]. Για να υποβληθεί πρόταση για παραπομπή σε δίκη του Προέδρου της Δημοκρατίας απαιτούνται 100 υπογραφές βουλευτών, ενώ για να γίνει δεκτή αυτή απαιτείται πλειοψηφία των 2/3 του συνόλου των βουλευτών, δηλαδή 200. Σε περίπτωση αποδοχής της πρότασης από τη Βουλή, παραπέμπεται στο Ειδικό Δικαστήριο που δικάζει και τους υπουργούς κατά το άρθρο 86 και αναπληρώνεται μέχρι την έκδοση απαλλακτικής απόφασης.

Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας γίνεται από την Βουλή των Ελλήνων και οι υποψήφιοι προτείνονται μόνο από τις κοινοβουλευτικές ομάδες. Για να εκλεγεί κάποιος στο αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας πρέπει να πληροί τέσσερις βασικές προϋποθέσεις:

• Να είναι Έλληνας πολίτης για πέντε τουλάχιστον έτη
• Να έχει από πατέρα ή μητέρα ελληνική καταγωγή
• Να έχει συμπληρώσει το τεσσαρακοστό έτος της ηλικίας του
• Να έχει τη νόμιμη ικανότητα του εκλέγειν

Από τη στιγμή που συντρέχουν οι παραπάνω προϋποθέσεις, μπορεί οποιοσδήποτε να προταθεί από τις κοινοβουλευτικές ομάδες για το αξίωμα. Αν και απαιτείται να δοθεί όρκος ενώπιον της Βουλής σύμφωνα με το ορθόδοξο χριστιανικό δόγμα (άρθρο 33 παρ. 2), κρατεί η άποψη ότι δεν αποτελεί προϋπόθεση η θρησκεία του υποψηφίου. Σύμφωνα με το Σύνταγμα, η επανεκλογή του ίδιου προσώπου επιτρέπεται μία μόνο φορά, ενώ Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν μπορεί να συμμετάσχει στην εκλογή που ακολουθεί εξαιτίας της παραίτησής του

Click here to